อาการปวดท้องจากการตกไข่
โดย พล.ต.รศ.นพ.ธีรศักดิ์ ธำรงธีระกุล
และทีมแพทย์ศูนย์รักษาผู้มีบุตรยากและผ่าตัดผ่านกล้องทางนรีเวช
อาการ
ปกติสตรีจะมีประจำเดือนโดยเฉลี่ยทุก 28 วัน
และจะมีไข่ตกประมาณวันที่ 15 (โดยนับวันที่ประจำเดือนมาวันแรก
เป็นวันที่ 1) หรือประมาณกลางเดือน
ในช่วงกลางเดือนนี้จะมีสตรีบางคนมีอาการปวดท้องน้อยแบบเสียดๆ หรือถ่วงๆ
แบบทันทีทันใดเป็นอยู่นานเป็นชั่วโมงแล้วค่อยๆ หายไปเอง (แต่มีบางคนเป็นนาน
2-3 วัน)
ความรุนแรงและความนานของอาการแตกต่างกันในแต่ละคน และแต่ละรอบเดือนไม่เป็นทุกคน (20%
ของสตรีที่มีไข่ตกจะมีอาการแบบนี้)
และคนที่เป็นก็ไม่จำเป็นต้องมีอาการทุกรอบเดือน อาจมีอาการบางเดือน
และบางเดือนไม่มีอาการ อาจจะปวดสลับข้างกันในแต่ละเดือน
หรือเป็นข้างเดียวกันทุกเดือน หรือเป็นทั้ง 2 ข้าง
การวินิจฉัย
แพทย์วินิจฉัยจากอาการที่สตรีมักมีอาการปวดระดูช่วงกลางรอบประจำเดือน
และตรวจภายในแล้วไม่พบอาการผิดปกติ ถ้าอาการเป็นมากอาจมีการทำ Ultrasound
เพื่อดูว่ามีโรคอะไรอย่างอื่นหรือไม่
อาการนี้บางทีอาจมีการวินิจฉัยผิดพลาดสำคัญผิดว่าเป็นไส้ติ่งอักเสบได้เพราะอาการคล้ายกัน
การรักษา
อาการปวดไม่ได้เป็นอันตราย
และไม่ได้เป็นสิ่งที่บอกว่าจะเป็นโรคใดโรคหนึ่งจึงไม่จำเป็นต้องรักษา
เพียงการพักผ่อน ลดกิจกรรมทางร่างกายบางอย่างขณะที่มีอาการ
หรือรับประทานยาแก้ปวดชั่วคราวก็พอเพียง
การรับประทานยาคุมกำเนิดเพื่อป้องกันการตกไข่สำหรับคนที่ไม่ต้องการมีบุตรก็เป็นวิธีป้องกันวิธีหนึ่ง
สาเหตุของการมีอาการปวดจากการตกไข่
มีผู้ตั้งสมมุติฐานอธิบายสาเหตุที่ทำให้มีอาการปวด คือ
1. เกิดจากการบวมของรังไขจากถุงไข่ก่อนการตกไข่
ทำให้ผนังรังไข่ตึงจึงเกิดอาการปวด
2. ผนังส่วนที่ถุงไข่จะแตกถูกดันโป่ง ทำให้เกิดการปวด
3. น้ำจากถุงรังไข่ (บางทีมีเลือดออกมาด้วย) จากการแตกของถุงไข่
ทำให้เกิดการระคายเคืองต่อเยื่อบุผนังช่องท้อง
4. จากการหดตัวเป็นคลื่นของท่อนำไข่หลังจากไข่ตก (คล้ายการหดตัวของหลอดอาหารเมื่อมีการกลืน)
ทำให้มีอาการปวดในบางคน
5. ช่วงที่มีการตกไข่อาจมีการหดรัดตัวของกล้ามเนื้อ หรือ
เนื้อเยื่อยืดหยุ่นของรังไข่ (เพราะมีสารฮอร์โมน
prostaglandin มากระตุ้น) เพื่อบีบรัดให้ถุงไข่แตกทำให้มีอาการปวด
ประโยชน์ของอาการปวดท้องช่วงตกไข่
การมีอาการปวดท้องช่วงตกไข่อาจจะเป็นข้อดีในการเตือนเรื่องการจะมีบุตร
หรือป้องกันการตั้งครรภ์ เพราะจะบอกได้ว่ามีการตกไข่เมื่อไร
อย่างไรก็ตามเชื้ออสุจิอาจจะอยู่ที่มดลูกได้นานกว่า
2
วัน และอาการปวดท้องน้อยในสตรีก็มีหลายสาเหตุ
การใช้อาการนี้เพียงอย่างเดียวเพื่อประโยชน์ดังกล่าวอาจจะไม่เป็นการเพียงพอ
อาการอื่นๆ
ที่จะบอกว่ามีการตกไข่
สตรีควรสังเกตการเปลี่ยนแปลงของร่างกายช่วงตกไข่นอกเหนือไปจากการปวดท้องน้อยด้วย
ที่สังเกตได้ง่ายพบบ่อยที่สุดช่วงไข่จะตก คือ การมีมูกของปากมดลูกลักษณะใสๆ
ออกมาทางช่องคลอดซึ่งจะพบได้เกือบทุกครั้งที่จะมีการตกไข่
อาการอื่นๆ
อาจพบได้บ้างสำหรับบางคนในช่วงที่จะมีการตกไข่ คือ
- การมีเลือดออกคล้ายประจำเดือนน้อยๆ ช่วงกลางรอบของประจำเดือน
เกิดจากการลดลงของฮอร์โมนเอส-โตรเจนก่อนไข่จะตก
พอไข่ตกฮอร์โมนก็พิ่มขึ้นทำให้เลือดหยุด
- อวัยวะเพศภายนอกตึงเปล่งกว่าธรรมดา
โดยเฉพาะข้างเดียวกับข้างที่ไข่ตก
-
ต่อมน้ำเหลืองที่ขาหนีบข้างเดียวกับที่ไข่ตกบวมโตขึ้นขนาดเมล็ดถั่วเหลือง
บางคนมีอาการเจ็บด้วย
สตรีที่สนใจการเปลี่ยนแปลงในร่างกายของตน ลองสังเกตอาการต่างๆ
ที่กล่าวมาแล้วดูนะครับว่าเราเป็นอย่างที่คนอื่นเขาสังเกตศึกษากันมาหรือเปล่า
บทความนี้เรียบเรียงมาจาก http://en.wikipedia.org
